Σαν τέτοια ώρα στο βουνό… | Η Μακεδονία του Παύλου Μελά

Την επανάσταση του 1821 ακολούθησε το 1830 η δημιουργία του μικρού αλλά ανεξάρτητου ελληνικού κράτους. Όμως εκατοντάδες χιλιάδες Έλληνες και το μεγαλύτερο τμήμα της ελληνικής χερσονήσου είχαν μείνει εκτός συνόρων και κάτω από την οθωμανική κυριαρχία.

Μια από τις περιοχές αυτές ήταν και η Μακεδονία. Εκεί οι Έλληνες Μακεδόνες είχαν να αντιμετωπίσουν πολλαπλούς αντιπάλους: τους Oθωμανούς, που καταδυνάστευαν τον τόπο, αλλά και τους Βουλγάρους, οι οποίοι από τη δεκαετία του 1870 είχαν επιδοθεί σε έναν σκληρό αγώνα να αλλοιώσουν την εθνική συνείδηση του ελληνικού στοιχείου με σκοπό να διεκδικήσουν τη Μακεδονία και να την εντάξουν σε ένα βουλγαρικό κράτος. Στην ελεύθερη Έλλάδα είχαν δημιουργηθεί κάποιες μυστικές εταιρείες που προσπαθούσαν να στηρίξουν τα αδέλφια τους στη Μακεδονία. Αλλά το ελληνικό κράτος αδυνατούσε να αναλάβει ενεργό ρόλο.

Ο άνθρωπος όμως που πρόβαλε τη Μακεδονία και παρακίνησε με το παράδειγμά του το Πανελλήνιο ήταν ένας νεαρός και ενθουσιώδης αξιωματικός του ελληνικού στρατού: ο Παύλος Μελάς. Ο ίδιος από μικρός έβλεπε την μεγαλοαστική οικογένειά του να στηρίζει με χρήματα και όπλα όλα τα επαναστατικά κινήματα που γίνονταν κατά καιρούς προκειμένου να απαλλαγεί η Μακεδονία από την οθωμανική κυριαρχία. Ως αξιωματικός πια του ελληνικού στρατού ανέλαβε δράση στην Αθήνα, συγκεντρώνοντας χρήματα ή και ξοδεύοντας την πατρική του περιουσία, με στόχο τη στήριξη άπορων οικογενειών, την ίδρυση σχολείων και ορφανοτροφείων, την αποστολή βιβλίων στη Μακεδονία.

Στο τέλος ρίχτηκε ο ίδιος στον Μακεδονικό Αγώνα, τον ανελέητο ανταρτοπόλεμο, στον οποίο οι Έλληνες μακεδονομάχοι και οι Βούλγαροι κομιτατζήδες ανταγωνίζονταν για την επιβολή της δικής τους εθνικής παράταξης στον μακεδονικό χώρο. Με καλοσύνη ο Παύλος Μελάς προσπάθησε να καταλάβει τους καθημερινούς ανθρώπους, να δείξει σεβασμό και συμπόνοια ακόμη και στον αντίπαλο. Και δεν δίστασε να θυσιαστεί για να κάνει, όπως έλεγε, να γεννηθεί στην ψυχή του λαού μία Μακεδονία δική του, […] μία Μακεδονία, η οποία να είναι, όπως η Κρήτη, το όνειρό του, η σκέψη του, το αίσθημά του, η κουβέντα του.

Συγγραφέας: Περσεφόνη Γ. Καραμπάτη

Γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη. Αποφοίτησε από το Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Στο ίδιο πανεπιστήμιο πραγματοποίησε μεταπτυχιακές σπουδές στη Νεότερη Ιστορία αλλά και στη Μουσειολογία.

Από το 1993 εργάζεται στο Ίδρυμα Μουσείου Μακεδονικού Αγώνα όπου είναι επιστημονική συνεργάτρια του Κέντρου Έρευνας Μακεδονικής Ιστορίας και Τεκμηρίωσης και υπεύθυνη για τον σχεδιασμό των εκπαιδευτικών προγραμμάτων.

Έχει γράψει πολλά επιστημονικά συγγράμματα. Το κύριο ενδιαφέρον της στρέφεται στη “μεταφορά” της Ιστορίας στο ευρύ κοινό.́ Έχει βραβευτεί από τον Σύνδεσμο Έκδοτών Βόρειας Έλλάδας και το Κέντρο Πολιτισμού και Βιβλίου Νοτιοανατολικής Έυρώπης για το συγγραφικό έργο και τη συμβολή της στον πολιτισμό (2013).

Το πρώτο παιδικό λογοτεχνικό της βιβλίο τιτλοφορείται Σκιές στη Λίμνη (2014) και πραγματεύεται τον αγώνα του καπετάν Άγρα στη λίμνη των Γιαννιτσών για μια ελεύθερη Μακεδονία μέσα από τα μάτια δύο παιδιών, ενός Έλληνόπουλου και ενός Βουλγαρόπουλου.

Εικονογράφος: Ελένη Ζ. Μωβή

Γεννήθηκε στην Αθήνα. Αποφοίτησε από τη Σχολή Έικαστικών και Έφαρμοσμένων Τεχνών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης με ειδίκευση στη χαρακτική (2014) και από τη Σχολή Βακαλό με σπουδές ζωγραφικής και σκηνογραφίας (2003).

Έχει παρουσιάσει τέσσερεις ατομικές εκθέσεις: “Χαρακτική”, Φουαγιέ Μακεδονικής Καλλιτεχνικής Έταιρίας “Τέχνη”, Κιλκίς (2015), “Χειρο-νομίες”, Centre européen pour le de- veloppement de la formation professionnelle (Cedefop), Θεσσαλονίκη (2015), “INNER LAND”, Art Room propaganda Rollin co. Store , Θεσσαλονίκη (2015) και «Άνθρωποι + Πόλη», Γκαλερί Περιτεχνών, Αθήνα (2004). Έχει συμμετάσχει σε ομαδικές εκθέσεις και biennale στην Έλλάδα και το εξωτερικό.